Po prawie 80-ciu latach od śmierci, dzięki projektowi „Więcej niż sentyment” opowiedziane zostaną historie 14-nastu Polaków, którzy zginęli w czasie II Wojny Światowej. Ich losy zostały odkryte i zebrane na przestrzeni blisko 30 lat. Franek, Kazik, Janek, Antek, Stefan, Staszek, Mietek, Antek, Zygmunt, Leon, Zygmunt, Heniek, Rysiek Zbyszek… – to losy już niezapomniane. Historie 14-nastu warte są przypomnienia zwłaszcza w okresie, kiedy wspominamy tych, którzy odeszli.
Podczas posiedzenia Rady Miasta Garwolina w dniu 25 października 2017 roku pierwsza uchwałą jaką podjęto, było przyznanie tytułu Zasłużony dla Miasta Garwolina członkom konspiracyjnego Hufca Harcerzy Związku Harcerstwa Polskiego – Roju „Orłów” Szarych Szeregów – żołnierzom Armii Krajowej, którzy zginęli bądź zostali zamordowani w czasie II wojny światowej – (Uchwała Nr XLVIII/274/2017 Rady Miasta Garwolina z dnia 25 października 2017 r. w sprawie nadania tytułu „Zasłużony dla Miasta Garwolina”)
Zasłużonymi zostali: Franciszek Baranowski ps. „Pocisk”, Henryk Dłużniewski ps. „Lech”, Jan Floriańczyk ps. „Wir”, Antoni Kotlarski ps. „Kot”, Stefan Maszkiewicz „Mak”, Antoni Mikulski ps. „Sęk”, Stanisław Mikulski ps. „Lis”, Zygmunt Różczka ps. „Dzięcioł”, „Jowisz”, Kazimierz Stachowiak ps. „Żubr”, Leon Strassmann, Ryszard Wieteska ps. „Jeż”, Zygmunt Wysokiński, Mieczysław Zarębski ps. „Sosna”, Zbigniew Zimny ps. „Orzeł”.
Pomysłodawcą upamiętnienia jest Zbigniew Winiarek – społecznik, pasjonat historii zwłaszcza poświęconej harcerstwu i Szarym Szeregom. Od 1981 roku zbierał informacje, które pomogły poznać losy każdego z 14-nastu młodych harcerzy. Czytał listy, dokumenty. Poszukiwał zdjęć, które przestały być anonimowe. Analizował istniejące opracowania. Odwiedzał tych, którzy pamiętali okres wojny i młodych harcerzy. Poznawał rodziny. Spisywał. Stał się autorem projektu o nazwie: „Więcej niż sentyment”, który wsparli przede wszystkim lokalni miłośnicy historii z portalu Dawny Powiat Garwolin i okolice. Swoje dokonania gromadzi na witrynie www.harcmistrz.pl. „Cieszę się, że pamięć o 14-nastu młodych ludziach zostanie poznana przez mieszkańców Garwolina i powiatu oraz Mazowsza, że na zawsze będą i pozostaną Oni honorowymi obywatelami tej społeczności. Dziękuję Radnym Rady Miasta Garwolina oraz wszystkim tym, dzięki którym przywróciliśmy pamięć o 14-nastu Wspaniałych. Swoim działaniem chcemy zachęcić także inne społeczności w Polsce do poszukiwania i upamiętniania pamięci bohaterów z ich regionu”- powiedział Zbigniew Winiarek. Projekt „Więcej niż sentyment” przywrócił: zapomnianą pamięć, należny szacunek poległym, ale także dostarczył licznych wzruszeń dla Ich rodzin. W rezultacie powstało opracowanie, a społeczność lokalna poznała zapomniane historie. Pamiątkowe medale zostały wręczone przez Przewodniczącego Rady Miasta Marka Jonczaka i Burmistrza Miasta Garwolina Tadeusza Mikulskiego przedstawicielom rodzin Uhonorowanych.
Trochę historii…
Szare Szeregi to kryptonim konspiracyjnego Związku Harcerstwa Polskiego. Były one przede wszystkim organizacją wychowawczą, mającą za zadanie ochronę najmłodszych przed zgubnymi skutkami wojny oraz przygotowanie ich do życia w wolnej i demokratycznej Polsce. Najstarsi z harcerzy uczestniczyli w różnych formach walki jako żołnierze Armii Krajowej, ale wszyscy członkowie Szarych Szeregów otrzymali status członka Armii Krajowej, poczynając od najmłodszych Zawiszaków, poprzez Bojowe Szkoły, kończąc na Grupach Szturmowych. Najbardziej znane kryptonimy szaroszeregowej służby to: Mafeking, WISS, Mały Sabotaż, Akcja N (Niemcy), Wielka Dywersja, Akcja M (Młodzież) i in. w ramach programu „Dziś – jutro – pojutrze”. Posiadali swoje struktury na terenie całego kraju. W okresie wojny należało do nich ponad 8 tysięcy harcerzy. Podczas II Wojny Światowej Szare Szeregi były w strukturach Armii Krajowej. Także Szare Szeregi działały na terenie jednego z powiatów na Mazowszu. Aż 241 harcerzy liczył Rój „Orłów” Szarych Szeregów na terenie powiatu garwolińskiego. Prowadzili go dwaj przedwojenni instruktorzy: phm. Marian Jaworski, który już w październiku 1939 roku zorganizował podziemne struktury harcerstwa oraz phm. Czesław Chytrowski, który rozbudował szaroszeregowy program „Orłowa” o wartości wychowawcze, ale także i o wojskowe.
Partnerzy Projektu:
Projekt: „Więcej niż sentyment” jest realizowany w ramach działań Fundacji Meritum, którego częścią jest witryna www.harcmistrz.pl
Agencja MWM PR – media, wizerunek, marketing.
Wspierający projekt:
Rodziny uhonorowanych harcerzy oraz dawnych liderów harcerskich
Urząd Miejski w Garwolinie
Centrum Sportu i Kultury w Garwolinie
Dawny Powiat Garwolin i Okolice
Twój Głos – gazeta powiatu garwolińskiego
Podlasie24.pl – portal informacyjny.
Relacja Fundacji Meritum dostępna tutaj: http://fundacjameritum.pl
(inf. prasowe, opr.UM Garwolin)
zdj. archiwum Z. Winiarek, UM Garwolin
