Uchwałą Nr XXXVIII/209/2021 Rady Miasta Garwolina z dnia 23 lutego 2021r. nadany został pośmiertnie tytuł “Zasłużony dla Miasta Garwolina” Markowi Szamrykowi – żarliwemu patriocie, pedagogowi, nauczycielowi, harcmistrzowi, współorganizatorowi powojennego harcerstwa oraz pierwszemu Komendantowi Hufca Związku Harcerstwa Polskiego w Garwolinie po II wojnie światowej.
Z wnioskiem o uhonorowanie pośmiertnie Marka Szamryka wystąpił Hufiec ZHP Garwolin reprezentowany przez Komendanta Hufca phm Leszka Ochniewicza.
W uzasadnieniu wniosku czytamy:
Marek Szamryk urodził się 26 marca 1902 r. we wsi Krzywowierzba w powiecie Włodawa w rodzinie Anastazji i Teofila Szamryków.
Od 1918 r. uczył się w Seminarium Nauczycielskim w Chełmie. Ukończył je 17 czerwca 1922 r. i rozpoczął pracę zawodową jako nauczyciel na terenie lubelszczyzny. W czasie pracy w Puławach poznał pracującą tam w Inspektoracie Szkolnym Stanisławę Witakównę z Garwolina i zawarł z nią związek małżeński. Pracując uczył się i podnosił swoje kwalifikacje. Ukończył Państwowy Wyższy Kurs Nauczycielski w Lublinie oraz Studium pracy Społeczno-Oświatowej Walnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. 27 lipca 1933 r. wstąpił do Związku Harcerstwa Polskiego. 15 sierpnia tego roku po ukończeniu harcerskiego kursu nauczycielskiego złożył przyrzeczenie harcerskie i uzyskał stopień ćwika. W następnym roku uczestniczył w kursie dla kierowników drużyn wiejskich i otrzymał stopień Harcerza Orlego. W dniach od 11 do 25 lipca 1935 r. wziął udział w Jubileuszowym Zlocie Harcerzy w Spale. Zmobilizowany w sierpniu 1939 r. wziął udział w walkach kampanii wrześniowej.
Po zakończeniu działań wojennych wrócił do Puław i do 1941r. pracował jako nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 4. Następnie przeniósł się do Garwolina i razem z żoną i synem Janem zamieszkał w domu rodzinnym żony przy ulicy Młyńskiej. Włączył się wówczas w nurt tajnej oświaty organizowanej i prowadzonej przez ogniwa Tajnej Organizacji Nauczycielskiej, według przedwojennych programów nauczania. W ramach tej akcji przekazywano uczniom wiadomości z usuniętych przez władze okupacyjne przedmiotów: geografia i historia kraju ojczystego. Marek Szamryk prowadził komplety tajnego nauczania z historii i geografii u siebie w domu.
Praca ta niosła szereg niebezpieczeństw nie tylko dla prowadzącego naukę, ale i dla jego rodziny. W pobliżu, przy ulicy Młyńskiej róg Długiej znajdowała się restauracja, w której stale przebywali Niemcy. Realia życia konspiracyjnego stwarzały niekiedy nieprzewidziane zagrożenia. I tak 17 czerwca 1944 r. dwuosobowy patrol Kedywu Armii Krajowej zlikwidował na rogu ul. Młyńskiej i Nadwodnej, nieomal na przeciwko domu państwa Szamryków, Aleksandra Sierkowskiego – funkcjonariusza policji, za postawę wrogą wobec Polaków. W tym czasie Marek Szamryk prowadził zajęcia z grupą 11 uczniów. Niemcy, którzy po usłyszeniu strzałów wybiegli z restauracji, zauważyli partyzantów uciekających przez kładkę obok młyna i przez błonia pogonili za nimi strzelając z pistoletów. Korzystając z zamieszania uczniowie kolejno opuścili dom tylnym wyjściem i przez ogrody okolicznych posesji wyszli na ulicę Senatorską. Zeszyty i książki Marek Szamryk ukrył w skrytkach w podłodze domu.
W 1942 r. Marek Szamryk wszedł w skład utworzonej wówczas Powiatowej Komisji Oświaty i Kultury. W kilku ośrodkach powiatu zorganizował pracę samokształceniową wśród dorosłych. Bogaty księgozbiór, który sprowadził z Puław, wszedł w skład książnicy zaopatrującej punkty nauczania w podręczniki i biblioteki ruchome. Jako kierownik książnicy wspólnie z Marianem Jaworskim ps.” Mariański” roznosił nocami książki po okolicznych wioskach a kiedy „Mariański” poszukiwany przez Niemców musiał się ukrywać – pracę tę wykonywał sam.
Po zakończeniu okupacji niemieckiej Marek Szamryk podjął pracę nauczyciela języka polskiego i historii w Szkole Podstawowej Nr 1 w Garwolinie. 27 listopada 1945 r. objął funkcję kierownika szkoły i pełnił ją do 31 października 1946 r. W piśmie z 23 grudnia 1952 r. Kierownik Wydziału Oświaty PPRN w Garwolinie pisał między innymi: „ Po ustaniu okupacji, na stanowisku kierownika szkoły w ciągu jednego roku szkolnego 1945/46 Marek Szamryk doprowadził zniszczony przez okupanta budynek do stanu całkowitej używalności, przeprowadzając remont kapitalny. Organizuje świetlicę z dożywianiem, z której korzysta ponad 100 najbiedniejszych dzieci oraz pracownie zajęć praktycznych”.
W 1945 r. Marian Jaworski zaproponował kandydaturę Marka Szamryka na organizatora harcerstwa męskiego w Garwolinie i powiecie. W czasie wakacji od połowy lipca do 31 sierpnia 1945 r. prowadził wg zasad harcerskich kolonię w Otwocku i Świdrze zorganizowaną staraniem Związku Nauczycielstwa Polskiego dla ponad 120 dzieci.
8 września 1945 r. objął opiekę nad utworzoną w Szkole Podstawowej Nr 1 w Garwolinie drużyną im. Henryka Dąbrowskiego, która skupiała młodzież z klas V-VII . Jesienią 1945 r. Marek Szamryk rozpoczął pracę związaną z organizacją Hufca Harcerzy.
7 listopada 1945 r. Antoni Panasiewicz, kierownik Szkoły Podstawowej Nr 1 poinformował radę pedagogiczną, że Marek Szamryk będzie pełnił funkcję hufcowego powiatowego. W kwietniu 1946 r. Marek Szamryk zostaje oficjalnie mianowany p.o. hufcowego Hufca Garwolin. Siedzibą władz hufca było jego mieszkanie przy ul. Młyńskiej 14 ( obecnie 3). Obok kilkunastu drużyn harcerskich na terenie powiatu istniały także drużyny zuchów. Duży wpływ na ich działanie wywierał hufcowy Marek Szamryk , mianowany rozkazem z 25 stycznia 1947 r. na stopień Harcerza Rzeczypospolitej.
Rozkazem Naczelnika Związku Harcerstwa Polskiego z dnia 12 maja 1947 r. został mianowany na stopień harcmistrza, przestaje być pełniącym obowiązki i zostaje Komendantem Hufca ZHP Garwolin.
W roku szkolnym 1946/47 organizuje szkołę podstawową dla dorosłych. Dzisiaj mało kto wie o jej istnieniu. Zachowało się jednak tylko jedno zdjęcie przedstawiające uczniów tej szkoły. Jego posiadaczem jest obecnie jego syn Jan Szamryk.
7 czerwca 1947 r. Tymczasowa Rada Naczelna Harcerska wprowadziła nowe Przyrzeczenie harcerskie, które mówiło o służbie Bogu, akcenty religijne stały się stałym elementem działalności harcerskiej. Umundurowane drużyny w szyku zwartym brały udział w uroczystościach kościelnych. Harcerze ubierali swój ołtarz w święto Bożego Ciała oraz obchodzili dzień świętego Jerzego – patrona harcerzy.
Marek Szamryk włożył wiele pracy w przygotowanie drużyn do akcji obozowej i udziału harcerzy w obozach organizowanych w latach 1946-1949 , wg tradycyjnych zasad ZHP w Wildze i Kopie Biskupiej k. Głuchołaz.
Po tak zwanym zjednoczeniu ruchu młodzieżowego w lipcu 1948 r. i powstaniu Związku Młodzieży Polskiej władze komunistyczne nakazały zerwanie ze wszystkimi pozostałościami wychowania skautowego i harcerskiego. W dniu 1 października wprowadzono jedno naczelnictwo likwidując Główne Kwatery Harcerzy i Harcerek. W ciągu 1949 r. stopniowo likwidowano komendy Chorągwi i Hufców. 9 października 1949 r. Marek Szamryk zdał funkcję hufcowego Hufca Harcerzy.
W tym końcowym okresie tradycyjnego harcerstwa opartego na zasadach skautowych działalnością Marka Szamryka zainteresował się Urząd Bezpieczeństwa. Przez kilka długich tygodni był przesłuchiwany, bity i maltretowany przez funkcjonariuszy UB za to, że wychowywał garwolińską młodzież w duchu Boga i nauki Kościoła. Za to, że każdej niedzieli w mundurach i z proporcami, w szyku zwartym garwolińscy harcerze uczestniczyli we mszy świętej.
Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa domagali się również nazwisk uczniów z tajnego nauczania oraz wydania archiwum Hufca. Szykany UB Marek Szamryk przypłacił zdrowiem. Szlachetna i wrażliwa dusza nie mogła znieść obelg i poniżenia. Dwa zawały serca znacznie ograniczyły jego energię i zapał. Mimo szykan Marek Szamryk nie wydał funkcjonariuszom archiwum Hufca z lat 1945-1949 ukrytego u siebie w domu.
Pracował dalej w szkole, a następnie od 1 września 1958 r. do 31 października 1967 r. tj. do przejścia na emeryturę, jako referent pedagogiczny w Wydziale Oświaty PPRN Garwolinie.
W 1975 r. Marek Szamryk otrzymał Złotą Odznakę Związku Nauczycielstwa Polskiego.
W 1977 r. Naczelnik ZHP Andrzej Ornat odznaczył go Krzyżem Zasługi dla ZHP.
W 1980 r. otrzymał Medal Edukacji Narodowej za całokształt pracy dydaktyczno- wychowawczej.
Zmarł 10 października 1980 r. w Garwolinie i spoczął na miejscowym cmentarzu parafialnym. Całe swoje dorosłe życie poświęcił garwolińskiej młodzieży i jej wychowaniu.
Fot. Archiwum rodzinne, ZHP