W Garwolinie, w kolegiacie pw. Przemienienia Pańskiego odbyła się wyjątkowa uroczystość upamiętniająca działalność i życie zasłużonego żołnierza Wojska Polskiego II RP w 1. Pułku Strzelców Konnych, żołnierza Armii Krajowej Obwodu „Gołąb” w Garwolinie, żołnierza Narodowych Sił Zbrojnych w Zgrupowaniu Oddziałów „Bartka” – por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta”. Rodzina, samorząd Miasta Garwolin, zaproszeni goście i uczestnicy uroczystości odsłonili pamiątkową tablicę ku czci i pamięci Żołnierza Wyklętego.
Odsłonięcie tablicy ufundowanej przez rodzinę porucznika, poprzedziła msza św. w kolegiacie pw. Przemienienia Pańskiego celebrowana przez proboszcza parafii ks. Stanisława Szymusia, kapelana garwolińskich środowisk kombatanckich ks. Edmunda Szarka i ks. prałata Ryszarda Andruszczaka. W uroczystościach udział wzięła Burmistrz Miasta Garwolina Marzena Świeczak i wicestarosta Powiatu Garwolińskiego Marek Ziędalski. Przed nabożeństwem historyk prof. Zbigniew Gnat-Wieteska przedstawił zebranym życiorys Żołnierza Wyklętego „Zemsty”, a Cezary Kopik – spokrewniony z porucznikiem artysta rzeźbiarz przekazał kolegiacie portret Stanisława Kopika w drewnie w poczet osób zasłużonych i bohaterów.
Uroczystości odbyły się przy udziale m.in. orkiestry dętej OSP Garwolin, pocztów sztandarowych Ochotniczych Straży Pożarnych Garwolina, Leszczyn i Zawad, Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Obwodu „Gołąb” w Garwolinie, stowarzyszeń upamiętniających działalność 1. Pułku Strzelców Konnych, delegacji Górali i Harnasi z okręgu żywieckiego i okręgu śląsko-cieszyńskiego, przedstawicieli Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, grupy motocyklistów „Rajdu Katyńskiego”, bliskich i dalekich krewnych „Zemsty”, władz samorządowych i mieszkańców Garwolina.
Niedzielna uroczystość w Garwolinie była nie tylko okazją do upamiętnienia działalności i życia zasłużonego dla Polski por. Stanisława Kopika, ale także okazją, aby wspomnieć wydarzenia sprzed lat oraz bohaterstwo i poświęcenie ludzi walczących o wolność naszej Ojczyzny. Te wydarzenia i świadectwo jakie dał porucznik „Zemsta” pozwalają na nowo przypomnieć nam, Polakom, że nie ma wolności bez wysiłku. Losy i ludzie Państwa Podziemnego stanowią szczególną część naszej narodowej oraz lokalnej historii i zasługują na godne upamiętnienie – podkreśla Burmistrz Miasta Garwolina Marzena Świeczak.
Dziękujemy rodzinie por. Stanisława Kopika za inicjatywę upamiętnienia porucznika “Zemsty” w Garwolinie. Warto upamiętniać tych, których skazano na zapomnienie. Niech umieszczona na garwolińskiej kolegiacie tablica przypomina potomnym, że są sprawy w których nie ma kompromisu.
_______________________________________________________
Por. Stanisław Kopik ps. „Zemsta” – syn Stanisława i Aleksandry z Dłużniewskich, urodził się w 1914 roku w Słomczynie, powiat grójecki. W trakcie pierwszej wojny światowej trafił z rodziną do Garwolina. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Garwolinie rozpoczął pracę jako kuśnierz. Był członkiem Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej, Ochotniczej Straży Pożarnej i Przysposobienia Wojskowego. Od 1936 roku służył w Wojsku Polskim . 2 listopada tegoż roku rozpoczął służbę w 1. Pułku Strzelców Konnych w Garwolinie. Dość szybko piął się w wojskowej karierze, awansując ze stopnia strzelca konnego na kaprala, a potem na podoficera w szwadronie. W stopniu plutonowego był zastępcą dowódcy plutonu 1. PSK. Podczas wojny obronnej 1939 roku walczył w Brygadzie Pancerno-Motorowej płk. Stefana Roweckiego. Brał czynny udział w kampanii wrześniowej (walki w obronie przepraw na Wiśle). W walkach pod Tomaszowem Lubelskim został ranny i dostał się do niewoli niemieckiej. Wykorzystując nieuwagę personelu medycznego uciekł ze szpitala i powrócił do Garwolina, gdzie wstąpił do Armii Krajowej na terenie Obwodu Garwolin kryptonim „Gołąb”. W 1941 r. został postrzelony przez Niemców na polach pod Garwolinem, a następnie, zagrożony aresztowaniem, ukrywał się.
Fot. źródło garwolin.org
Stanisław Kopik w lipcu 1944 r. wstąpił do odrodzonego Wojska Polskiego i służył w 1. Samodzielnym Batalionie Chemicznym. Brał udział w walkach 1. Armii na szlaku: Warszawa – Praga – Saska Kępa – Jabłonna – Nowy Dwór Mazowiecki, forsowanie Odry aż po Łabę. Został awansowany do stopnia podporucznika. Po wojnie, w październiku 1945 r., objął funkcję szefa służby chemicznej w 43. Komendzie Odcinka Rajcza Wojsk Ochrony Pogranicza. Latem następnego roku został odznaczony srebrnym Medalem Zasłużony na Polu Chwały. Później został kwatermistrzem 198. strażnicy WOP w Rycerce Górnej. W tym czasie nawiązał kontakt z dowódcą oddziałów leśnych NSZ kpt. Henrykiem Flame “Bartkiem”. 7 sierpnia 1946 r., w obawie przed aresztowaniem, zdezerterował i związał się z NSZ. Awansowany przez Komendę VII Okręgu Wojskowego NSZ na porucznika zorganizował własny oddział leśny przyjmując pseudonim “Zemsta” i rozpoczął energiczną pracę konspiracyjną, werbując między innymi w szeregi swojej grupy byłych żołnierzy AK zagrożonych aresztowaniem, dzięki czemu w szybkim czasie usamodzielnił swój oddział, stając się postrachem miejscowych służb bezpieczeństwa. W dniu 27 września 1946 roku koło Szańcówki komunistyczne oddziały Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Wojsk Ochrony Pogranicza otoczyły oddział por. „Zemsty”. Ponosząc niewielkie straty, udało im się wyjść z obławy. W połowie grudnia tego samego roku żołnierze por. „Zemsty” rozbroili posterunek Milicji Obywatelskiej w Zwardoniu. W dniach 16 i 31 grudnia 1946 roku przeprowadzili dwie akcje likwidacyjne. Działania agenturalne prowadzone na przełomie 1946/1947 roku przez Urząd Bezpieczeństwa wobec grupy por. Stanisława Kopika nie przyniosły rezultatu. W dniu 18 stycznia 1947 roku funkcjonariusze PUBP aresztowali w Soli 14 osób pod zarzutem udzielania pomocy oddziałowi „Zemsty”. W nocy 10/11 lutego 1947 roku oddział „Zemsty” miał potyczkę z patrolem WOP, zastrzelono dowódcę patrolu i dwóch żołnierzy, a jeden przyłączył się do oddziału por. „Zemsty”. Pościg za oddziałem nie przyniósł rezultatów. 22 lutego żołnierze por. Kopika zlikwidowali komendanta posterunku MO w Milówce. Dwa dni później w wyniku rozpracowania operacyjnego grupa KBW i PUBP z Żywca wszczęła pościg za oddziałem „Zemsty”, ale bezskuteczny. Ostatnia potyczka żołnierzy oddziału por. „Zemsty” miała miejsce 15 maja 1947 roku w Lipowej.
Po tej dacie por. Kopik, z poślubioną w marcu tegoż roku Danutą Ryłko, wyjechał do Warszawy, gdzie zorganizował grupę zbrojną. W czerwcu 1948 r. został zdekonspirowany przez byłego podkomendnego, agenta UBP, Józefa Pydycha “Wiewióra” i zatrzymany. Por. Stanisław Kopik ps. „Zemsta” został aresztowany 17 czerwca 1948 roku w Warszawie. Jak wynika z ubeckich dokumentów, po aresztowaniu popełnił samobójstwo w gmachu MUBP w Warszawie (prawdopodobnie podczas śledztwa został zamordowany przez funkcjonariuszy UBP i wypchnięty przez okno z drugiego piętra). 20 czerwca zwłoki por. Kopika zostały przekazane do Zakładu Medycyny Sądowej w Warszawie przy ulicy Oczki 1. Pochowany został potajemnie w Warszawie, w grobie nieoznaczonym prawdziwym imieniem i nazwiskiem. Prowadzone są działania nad odnalezieniem szczątek por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta”.
