Pielęgnujemy naszą lokalną historię, by przekazać ją przyszłym pokoleniom. Dzięki dofinansowaniu Samorządu Województwa Mazowieckiego i Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, Miasto Garwolin zakończyło konserwację Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Garwolinie, ważnego symbolu niepodległościowego dla naszych mieszkańców.
– Zdajemy sobie sprawę z wartości kulturowych i historycznych miejsc pamięci w Garwolinie oraz podejmujemy wysiłki na rzecz ich zachowania. Dzięki temu nasze miasto staje się miejscem, w którym historia jest szanowana i chroniona – podkreśla burmistrz Garwolina Marzena Świeczak. – Dzięki zaangażowaniu pracowników urzędu oraz wsparciu ze strony Samorządu Województwa Mazowieckiego i Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie, udało nam się zdobyć środki finansowe, które pozwoliły odnowić tą symboliczną przestrzeń. To nie tylko inwestycja w naszą historię, ale także w naszą tożsamość i dziedzictwo, które chcemy przekazać przyszłym pokoleniom – dodaje.
Na początku roku Samorząd Województwa Mazowieckiego ogłosił nabór w ramach nowego programu Mazowieckiego Instrumentu Wsparcia Zachowania i Tworzenia Miejsc Pamięci Narodowej „Mazowsze dla miejsc pamięci 2023”. Celem Programu jest zachowanie, a także tworzenie nowych miejsc pamięci, będących świadectwem wydarzeń, o szczególnym znaczeniu dla kształtowania się tożsamości narodowej Polaków.
Zgłoszone do dofinansowania zadanie pn. „Konserwacja Pomnika Marszałka Józefa Piłsudskiego w Garwolinie” otrzymało pozytywną ocenę i zostało zakwalifikowane do realizacji. W trakcie inwestycji Miasto Garwolin aplikowało także do Biura Upamiętnienia Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej o dodatkowe fundusze zewnętrzne. Wniosek o dofinansowanie przeszedł także pozytywną weryfikację.
Całkowity koszt inwestycji wyniósł 48 191,23 zł. Pomoc finansowa z Mazowsza wyniosła 22 751,00 zł, natomiast środki zewnętrzne z IPN to kwota 11 700,00 zł. Wkład własny Miasta Garwolina wyniósł 13 740,23 zł.
Na powierzchni kamienia znajdowały się mikroorganizmy, które działały na niego niekorzystnie, powodując m.in. degradację pomnika. Ponadto, należało oczyścić także metalowe elementy pomnika, z zachowaniem patyny oraz zabezpieczyć jego mosiężne elementy. Nierówny kamienny bruk wokół pomnika również wymagał wymiany, a najbliższe otoczenie rewitalizacji. Miasto Garwolin uzyskało w sprawie potrzeby konserwacji pomnika pozytywną opinię Mazowieckiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków oraz Instytut Pamięci Narodowej.
W ramach zadania wykonane zostały prace konserwatorskie przy pomniku oraz nowa nawierzchnia wokół niego z kamienia granitowego wraz z oświetleniem pomnika. W bezpośrednim sąsiedztwie pomnika został zamieszczony maszt na flagę państwową, a także w gruncie, na stałe zamontowany został stojak na 3 flagi. Wokół pomnika zostały posadzone nowe krzewy ozdobne.
Niezwykły kamień pamięci …
Pomnik – zabytkowy kamień z tablicą upamiętniającą pobyt Marszałka Józefa Piłsudskiego w Garwolinie znajdujący się przy ul. Staszica na skwerze im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, wpisany jest do Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta Garwolina (nr ew. 61) pn. „Pomnik Józefa Piłsudskiego” i mieści się w granicach Strefy Ochrony Konserwatorskiej. Pomnik stanowi kamień granitowy, do którego przykręcone zostały płaskorzeźba z popiersiem Marszałka oraz dwie pamiątkowe tablice. Dodatkowo, dla uczczenia przez Miasto Garwolin 100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, w 2018 r. kamień został zwieńczony figurą Orła Niepodległości. Nasi przodkowie postawili ten obiekt dla uczczenia i upamiętnienia historycznego wydarzenia, jakim był pobyt Marszałka Józefa Piłsudskiego w Garwolinie w czasie wojny polsko-bolszewickiej w 1920 r.
Z kart historii …
Dnia 17 sierpnia 1920 r., w czasie zwycięskiej ofensywy polskiej znad Wieprza, przybył do Garwolina Marszałek Józef Piłsudski. Dowodzone przez niego oddziały wyszły na tyły nacierających na Warszawę wojsk bolszewickich. Marszałek zatrzymał się na nocleg w domu rejenta Feliksa Jasińskiego (u zbiegu ulic Staszica i Sportowej). Młodzi harcerze z miejscowej 1. drużyny im. Tadeusza Kościuszki pełnili wówczas służbę kurierską i donosili Marszałkowi meldunki zrzucane przez samoloty zwiadowcze. Następnego dnia Marszałek wyjechał do Kołbieli. Na pamiątkę tego wydarzenia społeczność miasta postawiła pamiątkowy kamień. Dnia 14 czerwca 1936 r. wojewoda lubelski odsłonił tablicę ufundowaną na pamiątkę tego wydarzenia. Kamień zakopano w czasie II wojny światowej w obawie przed zniszczeniem przez hitlerowskiego najeźdźcę. Po 1945 r. kultywowanie pamięci o Marszałku Józefie Piłsudskim i zwycięstwie nad bolszewikami nie było dobrze widziane. Dopiero w sierpniu 1981 r., z inicjatywy NSZZ „Solidarność”, kamień został odkopany i usytuowany w obecnym miejscu. Jego ponowne odsłonięcie miało miejsce 11 listopada 1981 r. Po wprowadzeniu dnia 13 grudnia 1981 r. stanu wojennego, pomimo grożących negatywnych konsekwencji, mieszkańcy Garwolina i okolic gromadzili się przy kamieniu upamiętniającym ww. historyczne wydarzenie, który stał się w tamtym czasie symbolem narodowościowym i miejscem zakazanych uroczystości patriotycznych. Obecnie przy pomniku odbywają się m.in. uroczyste obchody rocznicowe odzyskania niepodległości przez Polskę, obchody Święta Wojska Polskiego oraz inne uroczystości upamiętniające istotne dla Garwolina wydarzenia.
