Upamiętnienie wychowawców z okresu II wojny światowej

24 lutego br  odbyła się uroczystość upamiętniająca wychowawców młodzieży z okresu okupacji: Wandę Bekierską, Marię Świtalska, Mariana Jaworskiego i Czesława Chytrowskiego. Po nabożeństwie odsłonięto i poświęcono tablicę pamiątkową. Ksiądz prałat Ryszard Andruszczak podkreślił, że tablica będzie przypominała nam Tych, którzy żyli dla Ojczyzny „żebyśmy wiedzieli na kim opierać swoje fundamenty, jak budować przyszłość naszej Ojczyzny,  przyszłość naszych rodzin.”

Inicjatorem odsłonięcia tablicy poświęconej tym, którzy wychowywali i uczyli dzieci oraz młodzież w Garwolinie w trudnym okresie okupacji, w tym harcerzy Roju „Orłów” Szarych Szeregów był Zbigniew Winiarek, wieloletni komendant hufca „Orłów” Związku Harcerstwa Polskiego w Garwolinie, który większość swojego dorosłego życia poświęcił przywracaniu pamięci o lokalnych bohaterach.

Poniżej publikujemy wystąpienie autorstwa Zbigniewa Winiarka, odczytane przez córkę.

„Lata ostatniej wojny zazwyczaj wspominamy jako tragiczne, ale był to także czas wspaniałych ludzi, dbających o ograniczenie zgubnych skutków okupacji, w szczególności jeśli chodzi o dzieci i młodzież.

Dzisiaj upamiętnimy czworo harcerskich liderów – Mariana Jaworskiego, Marię Świtalską, Wandę Bekierską i Czesława Chytrowskiego, którzy swą postawą dawali wzorcowy przykład oddania sprawom wychowania oraz edukacji dzieci i młodzieży Garwolina w latach niemieckiej okupacji. Po mszy świętej będzie miała miejsce uroczystość odsłonięcia tablicy pamiątkowej, która w symboliczny sposób będzie przypominała o ich zasługach dla społeczności lokalnej.

Poczytuję sobie za wielki zaszczyt, że troje z nich było ze mną zaprzyjaźnionych od lat osiemdziesiątych. Z dumą nosiłem krzyż harcerski, który wręczyła mi Wanda Bekierska.

Dzisiaj przywołani bohaterowie to wspaniali garwolińscy obywatele, choć żaden z nich nie urodził się w Garwolinie. Każdy z nich oddał swe najpiękniejsze lata miastu, do którego przywędrował przed laty:

  • Marian Jaworski spod Lipnowa,
  • Wanda Bekierska z Ukrainy,
  • Maria Świtalska z Nałęczowa,
  • Czesław Chytrowski z Pakości.

Wszyscy pełnili służbę harcerską; podharcmistrz Jaworski był drużynowym od 1932 roku, a potem hufcowym; w  1939 roku organizował konspiracyjny Hufiec Harcerzy ZHP czyli Rój „Orłów” Szarych Szeregów.

W 1940 r. został szefem referatu organizacyjno-personalnego w Komendzie Związku Walki Zbrojnej. Jego dokonania dla polskiego państwa podziemnego miały miejsce zwłaszcza w obszarze tajnego nauczania – niezwykle ważnego w skali kraju.

Wielu mieszkańców Garwolina pamięta Mariana Jaworskiego jako kierownika szkoły, człowieka oddanego sprawom oświaty i wychowania.

Za swe zasługi dla garwolińskiej społeczności w 1998 roku otrzymał tytuł „Honorowy Obywatel Garwolina”.

Wanda Bekierska – „Zasłużona dla Miasta Garwolina” –  uciekając z rodziną do Polski z Ukrainy ogarniętej bolszewicką rewolucją, jako 17-letnia dziewczyna wraz z bratem brała udział w Wojnie 1920 Roku.

Do Garwolina jako nauczycielka przybyła w 1926 roku, gdzie niebawem związała się z harcerstwem, prowadząc gromadę zuchową „Bożęta” oraz z Polskim Białym Krzyżem – oświatową organizacją pracującą na rzecz strzelców 1 Pułku Strzelców Konnych.

Za swą aktywność w prowadzeniu żołnierskiej świetlicy w 1936 roku otrzymała z rąk dowódcy pułku Odznakę 1 PSK, którą otrzymywali tylko najbardziej zasłużeni.

Była osobą bardzo cenioną przez uczniów i rodziców za wielkie serce, zaangażowanie w wychowywanie dzieci i młodzieży. Jedna z druhen napisała o Pani Bekierskiej: „Wielki i szlachetny człowiek, wzór społeczniczki i patriotki. Tego nazwiska nie da się wymazać z pamięci”. Warto wspomnieć, że Wanda Bekierska – podobnie jak i inni mieszkańcy Garwolina – w czasie wojny przyjęła na wychowane dzieci z Zamojszczyzny.

Harcmistrz Maria Świtalska związana była ze środowiskiem garwolińskich harcerek od połowy lat trzydziestych.  W 1937 roku, w wieku 23 lat rozpoczęła pracę w Publicznej Szkole Powszechnej nr 2 w Garwolinie i jednocześnie objęła obowiązki hufcowej Hufca Harcerek, które przejęła po Niej Wanda Bekierska.

Na początku 1939 roku została mianowana komendantką Pogotowia Harcerek Chorągwi Lubelskiej. Po zorganizowaniu w Okręgu Lubelskim Armii Krajowej Wojskowej Służby Kobiet, objęła w niej funkcję kierowniczki sekcji łączności konspiracyjnej. W 1943 roku została komendantką Chorągwi Lubelskiej Harcerek. W drodze powrotnej z odprawy w Warszawie 2 listopada 1943 roku została aresztowana w pociągu za przewożenie konspiracyjnych materiałów. Uwięziona natychmiast w dworcowym areszcie na stacji kolejowej Gołąb – odebrała sobie życie w nocy z 2 na 3 listopada 1943 r. mając niespełna 30 lat. Pośmiertnie została odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari.

Po ucieczce z transportu do Rzeszy i aresztowaniach Czesław Chytrowski zostaje wysiedlony wraz z rodziną w okolice Garwolina, gdzie aktywnie włącza się do konspiracyjnej pracy Szarych Szeregów i od  października 1942 r. do marca 1945 r. pełni obowiązki komendanta konspiracyjnego Hufca ZHP – Roju “Orłów” Szarych Szeregów w Garwolinie.

Kierowany przez druha Chytrowskiego (pseudonim “Szary Wilk”)  rój rozwijał różnorodną działalność, ukrytą pod kryptonimami: “N” (“October” i “Bald 1918”), “WISS” (Wywiad i Informacja Szarych Szeregów), “M” (Młodzież), a także prowadził liczne szkolenie bojowe oraz tajne nauczanie. Całe Jego życie było dowodem na przywiązanie do harcerskich ideałów, by „całym życiem pełnić służbę Bogu i Polsce, nieść chętną pomoc bliźnim”.

Wszyscy harcerze Szarych Szeregów – Zawiszacy, z Grup Szturmowych i Bojowych Szkół – uznani zostali za żołnierzy Armii Krajowej.

Marian Jaworski, Maria Świtalska, Wanda Bekierska i Czesław Chytrowski reprezentują liczną grupę tych, którzy w okresie II wojny światowej chronili dzieci i młodzież Garwolina od zgubnych skutków wojny, ucząc ich na tajnych kompletach oraz wychowując w konspiracyjnym harcerstwie – Szarych Szeregach.

Spośród 241 członków garwolińskich Szarych Szeregów, a wszyscy oni byli wychowankami Mariana Jaworskiego, Marii Świtalskiej, Wandy Bekierskiej oraz Czesława Chytrowskiego, aż 14  oddało swoje młode życie ukochanej Polsce. Mam wielką satysfakcję, że ci chłopcy dzięki moim staraniom zostali wyróżnieni przez Radę Miasta Garwolina tytułami „Zasłużony dla Miasta Garwolina”.

Przywołajmy nazwiska poległych i pomordowanych młodych harcerzy podczas wojny, których także chciałbym wymienić i przypomnieć podczas dzisiejszej uroczystości – Baranowski, Dłużniewski, Floriańczyk, Kotlarski, Maszkiewicz, Mikulski, Wieteska, Wysokiński, Zarębski, Zimny – nazwiska te brzmią znajomo, bo byli to chłopcy stąd, tu wzrastali i powinni na zawsze pozostać w pamięci dzisiejszych Garwolaków.”

Zbigniew Winiarek

Zobacz również

Wyniki konkursu wielkanocnego

Udostępnij Zdolni, staranni, z wyczuciem estetycznym. Tacy są laureaci XXIV Wielkanocnego Konkursu Plastycznego. Centrum Sportu i Kultury właśnie ogłosiło wyniki na najpiękniejszą tradycyjną ozdobę świąteczną....

Czytaj więcej

Nadchodzące wydarzenia:

>>Archiwum wydarzeń

Kalendarz

Partnerzy Miasta