Pogrzeb por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta” w Garwolinie

Udostępnij

Dziś odbędzie się pochówek zmarłego w 1948 roku śp. por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta”, żołnierza 1. Pułku Strzelców Konnych, oficera Wojska Polskiego, Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych VII Okręgu Śląskiego. O godz. 11.00 mszą św. w kolegiacie pw. Przemienienia Pańskiego w Garwolinie rozpoczną się organizowane przez IPN uroczystości pogrzebowe o charakterze państwowym. Historię odnalezienia szczątków pochowanego pod fałszywym nazwiskiem por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta” przedstawia Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN.

W czasie uroczystości zastępca prezesa IPN, dr hab. Karol Polejowski, wręczy rodzinie por. Kopika Order Odrodzenia Polski nadany przez Prezydenta RP. Mszy przewodniczyć będzie biskup siedlecki ks. dr. Kazimierz Gurda.

Po mszy św. trumna ze szczątkami por. Stanisława Kopika, odnalezionego przez Biuro Poszukiwań i Identyfikacji IPN, zostanie przetransportowana na cmentarz parafialny, gdzie spocznie w nowo urządzonej mogile. Nagrobek został sfinansowany ze środków Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN.

Państwowa ceremonia pogrzebowa organizowana jest zgodnie z ceremoniałem wojskowym we współpracy z Wojskiem Polskim, proboszczem parafii Przemienienia Pańskiego w Garwolinie oraz rodziną Stanisława Kopika.

Plan uroczystości pogrzebowych por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta”:

11.00 – msza święta w kolegiacie pw. Przemienienia Pańskiego w Garwolinie

12.00 – przejazd na cmentarz parafialny w Garwolinie

12.30 – uformowanie konduktu przed główną bramą cmentarza, rozpoczęcie ceremonii pogrzebowej

13.45 – zakończenie uroczystości

Pochowany pod fałszywym nazwiskiem. Historia odnalezienia por. Stanisława Kopika ps. „Zemsta”.

Stanisław Kopik „Zemsta” – żołnierz ZWZ i AK, porucznik Narodowych Sił Zbrojnych, dowódca leśnego oddziału podziemia antykomunistycznego działającego w Beskidzie Żywieckim pod dowództwem kpt. Henryka Flamego „Bartka”, a następnie twórca grupy zbrojnej działającej w Warszawie. 17 czerwca 1948 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy komunistycznej bezpieki, a następnie prawdopodobnie zamordowany przez wypchnięcie z okna drugiego piętra gmachu Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Jego ciało przekazano do Zakładu Medycyny Sądowej przy ul. Oczki 1.

Wiosną 2021 r. zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN, po kilku latach badań historyczno-archeologicznych, odnalazł szczątki Stanisława Kopika w Kwaterze „C” Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie. Notę identyfikacyjną odebrali bratankowie ofiary 22 lipca 2022 r. w Belwederze.

Punktem wyjścia do rozpoczęcia poszukiwań szczątków por. „Zemsty” była analiza rejestru zwłok, które przekazywano do Zakładu Medycyny Sądowej Uniwersytetu Warszawskiego. To w tej księdze, pod datą 18 czerwca 1948 r. odnotowano przyjęcie ciała mężczyzny o nazwisku Wiktor Kopczyński. Zwłoki zostały przekazane przez Wojskową Prokuraturę Rejonową w Warszawie, a jako przyczynę zgonu podano „samobójstwo – skok z wysokości” – mówi prof. Krzysztof Szwagrzyk, dyrektor Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN.

Prawdopodobnym powodem przekazania zwłok Stanisława Kopika jako Wiktora Kopczyńskiego był fakt, iż podczas pobytu w Warszawie posługiwał się on dokumentami wytworzonymi na fałszywe nazwisko. W dokumentacji Zakładu Medycyny Sądowej nie było jednak wskazania czy zwłoki zostały przekazane do badań naukowych, czy też po dokonanych oględzinach wydano je do pochówku na jednym ze stołecznych cmentarzy.

Światło na sprawę poszukiwań szczątków Stanisława Kopika (a także innych osób zamordowanych przez Urząd Bezpieczeństwa) rzucił fakt przekazania historykom BPiI IPN dokumentacji Cmentarza Wojskowego na Powązkach obejmującej m.in. ewidencję pochówków. Przebadanie tego obszernego zbioru, obejmującego m.in. nazwiska zmarłych oraz instytucję przekazującą, pozwoliło wytypować nie tylko domniemane miejsce pogrzebania zwłok „Zemsty”, ale również wielu innych osób.

Pierwszy etap prac poszukiwawczych w Kwaterze C zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji przeprowadził wiosną 2019 r. Wyniki badań pozwoliły ustalić rzeczywistą sekwencję pochówków oraz zweryfikować ją z zachowaną ewidencją grobów w tej kwaterze. Ponowna analiza pozwoliła wytypować miejsca, w których mogą znajdować się szczątki Stanisława Kopika oraz innych ofiar komunizmu, tj. Stanisław Stankiewicz czy Antonina Łomot. Drugi etap badań, obejmujący precyzyjne typowanie miejsca, przeprowadzono w maju 2021 r.

– Na terenie Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie, w miejscu uchodzącym za kwaterę powstańczą, odkryliśmy groby ofiar terroru komunistycznego. Powróciliśmy na to miejsce z naszym zespołem, aby wznowić poszukiwania rozpoczęte w 2019 roku. Naszym celem było odnalezienie szczątków trzech osób: dwóch mężczyzn i jednej kobiety. Z przeprowadzonych badań archiwalnych oraz wyników prac terenowych zrealizowanych dwa lata temu wynika wysokie prawdopodobieństwo, iż odnajdziemy szczątki poszukiwanych osób – mówił w trakcie prac prof. Krzysztof Szwagrzyk.

W efekcie zrealizowanych prac podjęto szczątki trzech osób. Dotychczasowe wyniki badań genetycznych potwierdziły tożsamość dwóch z nich: Stanisława Kopika oraz Stanisława Stankiewicza. Ich identyfikację ogłoszono uroczyście 22 lipca br. w Belwederze.

***

por. Stanisław Kopik ps. „Zemsta”

Urodził się 21 lipca 1914 r. w Słomczynie w pow. warszawskim (obecnie piaseczyńskim). W 1936 r. rozpoczął służbę w 1. Pułku Strzelców Konnych w Garwolinie. W czasie kampanii wrześniowej, został ranny w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim i dostał się do niewoli niemieckiej. Po ucieczce ze szpitala powrócił do Garwolina, gdzie rozpoczął działalność konspiracyjną. W lipcu 1944 r. wstąpił do WP i brał udział w walkach w rejonie Warszawy oraz przy forsowaniu Odry. W październiku 1945 r. rozpoczął służbę w WOP. Jednocześnie nawiązał kontakt z komendantem Oddziałów Leśnych Zgrupowania NSZ kpt. Henrykiem Flame ps. „Bartek”. W obawie przed aresztowaniem na początku sierpnia 1946 r. zdezerterował ze strażnicy WOP w Rycerce Górnej. Szybko zorganizował własny oddział, który stoczył wiele starć z funkcjonariuszami UB, WOP i KBW oraz przeprowadził liczne akcje wymierzone przeciwko konfidentom bezpieki. Wiosną 1947 r., wobec częściowego rozbicia, rozwiązał oddział i wraz z żoną wyjechał do Warszawy. 17 czerwca 1948 r. został zdekonspirowany i zatrzymany na ulicy w Warszawie przez funkcjonariuszy bezpieki i przewieziony do siedziby Miejskiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Cyryla i Metodego. Prawdopodobnie w nocy z 17 na 18 czerwca 1948 r. zmarł w trakcie śledztwa. Według oficjalnej wersji wyskoczył z okna drugiego piętra gmachu UB. Szczątki Stanisława Kopika zostały odnalezione w maju 2021 r. podczas prac ekshumacyjnych prowadzonych przez IPN na terenie kwatery „C” Cmentarza Wojskowego na Powązkach.